Ik loop over de groente en fruit afdeling van de supermarkt. Het is rustig en ik vang flarden op van het gesprek wat twee andere winkelaars hebben. “ik had toch al gezegd dat we genoeg fruit hebben, Sanne.” hoor ik een mannenstem zeggen. Ik kijk terloops in de richting van mijn medewinkelaars en zie hoe Sanne een tros bananen terug legt in het schap. De man duwt zijn wagentje alweer verder en roept “treuzel niet zo, we hebben niet de hele dag de tijd!”. Het tweetal verdwijnt in het gangpad met producten uit de Italiaanse keuken.
Stroopwafels
Ik kom ze even later weer tegen op de afdeling met koffie, thee en koekjes. Ik zie Sanne met een pak stroopwafels in haar handen staan en ik hoor de gebiedende stem van de man. “Leg dat terug!” Sanne verroerd zich niet. De man grist de stroopwafels uit haar handen en legt ze terug op de plank. “Ik zeg nee en je doet het alsnog” zucht de man zichtbaar geïrriteerd. Ik hoor een zachte snik. Het ziet er naar uit alsof alles teveel wordt voor Sanne. “Nee, je gaat hier niet lopen huilen!” zegt de man met een dreigende stem. “waag het niet om me voor schut te zetten!” Hij pakt haar ruw bij haar hand en sleept haar mee richting de kassa’s.
Een ongezonde relatie
Waarschijnlijk heb je ondertussen al geraden dat bovenstaand stukje gaat over een vader en zijn dochter. Want volwassenen praten doorgaans niet op zo’n toon tegen elkaar. Als het wel over twee volwassenen zou gaan dan zou je meteen weten dat deze twee mensen geen gezonde relatie met elkaar hebben. Is het dan eigenlijk niet vreemd dat het het in onze samenleving dan wel ok is om zo met onze kinderen te praten? In mijn optiek is dat juist nog kwalijker want een volwassenen heeft de keuze om een ongezonde relatie te verlaten en een kind niet.
Geen uitzondering
Misschien vind je dit wel een extreem voorbeeld. Maar ik denk dat dit redelijk reflecteert hoe we doorgaans met onze kinderen omgaan. Het klopt dat dit een momentopname is, dat ik niet weet wat voor een stressvolle dag deze vader heeft gehad of met wat voor thuissituatie hij worstelt. Toch denk ik dat dit soort taal geen uitzondering is. Als ouder “mag” je van onze samenleving je kinderen gebieden, corrigeren en straffen. Het is geaccepteerd om je macht in te zetten. Want jij weet het beter en daarom is jou wil wet.
Kinderen zijn ook mensen
Eigenlijk vind ik dit heel vreemd. Kinderen zijn toch ook mensen? Waarom mogen we dan op een andere manier met ze omgaan dan met volwassenen? Als we terug kijken naar het voorval met Sanne en haar vader en we nu eens voorstellen dat haar vader aan het winkelen was met zijn vrouw. Hoe zou hij dan met haar praten? Ook als hij erg gestrest was zou hij vast niet tegen zijn vrouw zeggen dat ze geen bananen mag pakken en niet zo moet treuzelen. Hij had zijn haast vast en zeker op een andere manier kenbaar gemaakt. “lieverd ik heb echt een hele drukke dag gehad en wil het liefst zo snel mogelijk weer thuis zijn, zullen we een beetje opschieten?”
Een dun laagje
Ik denk dat we kinderen zo behandelen omdat we er van uit gaan dat ze ‘opgevoed’ moeten worden. Dat de mens van nature slecht is en wij onze kinderen zo moeten kneden dat het goede mensen worden. Het geloof dat we woeste beesten zijn die getemd moeten worden komt waarschijnlijk voort uit ons Christelijke verleden. Een mens wordt immers zondig geboren volgens de kerk. Om onze kroost de gift van de beschaving bij te brengen werd er opgevoed met harde hand. Natuurlijk zijn we steeds minder hard gaan opvoeden, maar het is nog erg gebruikelijk om je macht te gebruiken als ouder.
Bewust van je macht
Als ouder heb je heel veel macht over je kind. Jij bent immers veel groter en sterker, jij hebt meer invloed, kennis en meer geld. Deze macht wordt vaak ingezet om het kind dingen te laten doen die de ouder wil dat het kind doet. Jij wil dat je kind bijvoorbeeld zijn spruitjes op eet. Je kan dan verschillende machtsmiddelen gebruiken omdat gedaan te krijgen. Je kan je kracht inzetten om je kind de spruitjes te laten eten door het te slaan of te dwangvoeren. Gelukkig zetten de meeste ouders dit soort macht (niet meer) in. Ook kun je macht inzetten door te belonen of te straffen met je woorden. Je zegt bijvoorbeeld dat je kind een lekker toetje krijgt als hij zijn spuitjes op eet of dat hij juist geen toetje krijgt als hij ze niet op eet. Wees je bewust van deze macht en probeer zo deze zo min mogelijk in te zetten!
Opvoeden is overbodig
Je denkt nu misschien: maar hoe zorg ik er dan voor dat mijn kind doet wat ik wil? Het antwoord hierop is heel duidelijk: dat doe je niet. Het is niet jou taak om het gedrag van je kind te vormen. Je kind is gewoon een volwaardig persoon en heb er vertrouwen in dat je kind een goed persoon is. Het klinkt misschien gek, maar opvoeden is echt niet nodig. Je kinderen doe namelijk toch wat jij doet en niet wat jij zegt. Dus zolang jij het goede voorbeeld geeft dan komt het goed. Ik las laatst ergens de geniale uitspraak “opvoeden hoeft niet, wees gewoon goed gezelschap.” en hier probeer ik naar te leven.
Hoe kan het ook?
Ik hou bij het opvoeden eigenlijk een belangrijke vuistregel in acht en dat is dat ik mijn kind behandel als een volwaardig mens. Bij alle omgang die ik met mijn kind heb denk ik dan ook “zou ik ook zo met mijn partner omgaan?”. Als het antwoord “ja” is dan zit ik op de goede weg. En ik doel hier met name op dat ik haar met het zelfde respect behandel als een volwassene. Ik heb niet dezelfde verwachtingen van haar als dat ik van een volwassene heb. Zo hou ik altijd haar leeftijd en ontwikkeling in mijn achterhoofd. Ik verwacht bijvoorbeeld geen empathie als ze me in een baldadige bui slaat of bijt. Zich verplaatsen in anderen is voor een peuter erg moeilijk, ze hebben pas net ontdekt dat ze zelf gevoelens hebben.
Bewust ouderschap
Deze ouderschapsfilosofie zonder straffen en belonen kent vele verschillende namen en stromingen; onvoorwaardelijk ouderschap, bewust ouderschap, natuurlijk-, mindful- en peaceful ouderschap, maar in de kern zijn ze gelijk. Ze geloven er allemaal in dat een kind een volwaardig mens is en die dus niet het kunstje van ‘beschaving’ moet leren. Ik heb hier ondertussen erg veel over gelezen en ben er ook heel gepassioneerd over. Ik deel graag in volgende blogs meer met jullie over deze ouderschapsfilosofie.