Deze blog komt van mijn oude site en schreef ik in 2020.
Hier in Zwolle hebben we best een ruime keuze aan basisscholen. Je hebt keuze uit jenaplan, montessori, de vrije school, christelijke scholen of gewoon een openbare basisschool. We hadden veel goeds gehoord over de leuke Jenaplan school hier in Zwolle.
Schoolkeuze
Dit is een van de scholen waar de hippe en bewuste Zwolse ouders hun kroost elke ochtend heen brengen. En wel met goede reden, ze scoren goed op lijstjes en als je de rillingen krijgt van traditioneel onderwijs moet je bij deze school zijn. Er wordt vrijwel niet klassikaal lesgegeven, de kinderen maken hun taken op hun eigen tempo en in de klassen zitten kinderen van verschillende leeftijden door elkaar. Toch begint het bij mij te knagen. Is school eigenlijk wel een geschikte plek om te leren?
Volwassenen bepalen
Natuurlijk leren kinderen een hoop op de basisschool. Je leert er lezen en rekenen bijvoorbeeld, maar kinderen leren er ook veel dingen die ik niet perse waardevol vind. Zoals dat er iemand de baas is en dat je moet doen wat diegene zegt zonder hier kritisch op te zijn. Dat de volwassenen het beter weten en dat de kinderen dus maar moeten leren wat de volwassenen belangrijk vinden. Deze dingen druisen erg in tegen onze vrije en onvoorwaardelijke opvoeding. Ik geloof namelijk dat een kind zelf heel goed weet wat het wil leren. Natuurlijk is het belangrijk om een stimulerende omgeving te creëren waar het kind geprikkeld wordt tot ontdekken en verwonderen. Ik denk alleen dat school niet perse deze plek is.
Ieder kind hetzelfde
Een stimulerende omgeving is in mijn ogen een omgeving waarin het kind in vrijheid verschillende dingen kan ontdekken, op scholen is dit vaak niet het geval. Er wordt klassikaal lesgegeven of er wordt gewerkt met taken. Ook denk ik dat individuele begeleiding belangrijk is om je leerproces vorm te geven. Iets wat tegenwoordig haast onmogelijk is voor leraren. Ze geven vaak les aan 30 kinderen tegelijk en dan kun je gewoon niet elk kind de aandacht en tijd geven die het nodig heeft. Daarnaast bieden scholen vaak een vast curriculum aan. Dat is wat alle kinderen aan het einde van hun schooltijd moeten weten en kunnen. Tegenwoordig is er wel wat meer ruimte voor het feit dat niet alle kinderen het zelfde tempo hebben, maar dat alle kinderen het zelfde moeten leren is nog steeds de norm.
Zelf weten wat je wil weten
Tieners zeggen het meestal zelf al. “Deze lesstof heb ik later toch niet nodig!” en ik vind dat ze daar een punt in hebben. Want wat moet een manager met de stelling van Pythagoras en waarom zou een timmervrouw moeten weten wanneer de koude oorlog was afgelopen? Waarom zou niet iedereen leren wat die gene wil leren? Wat ik van de middelbare school heb onthouden zijn de dingen die ik echt interessant vond zoals geschiedenis en biologie. Dit waren vakken waar ik intrinsiek voor gemotiveerd was. In andere vakken zoals wiskunde en economie had ik totaal geen interesse. Er werden machtsmiddelen ingezet om mij aan het rekenen te krijgen. Vaak in de vorm van bangmakerij ‘zonder wiskunde heb je later minder studiekeuze!’ of ‘Als je nu weer een onvoldoende haalt blijf je zitten’. Deze tactiek heeft niet gewerkt, ik zakte liever een niveau om deze vakken te kunnen laten vallen.
Passie en betekenis
In mijn ogen kun je alleen echt iets leren als je intrinsiek gemotiveerd bent. Dit kan zijn omdat je gepassioneerd bent over iets, maar ook als jij iets belangrijk vindt om te leren. Door kinderen te beoordelen en cijfers te geven vertellen we ze wat wij (als volwassenen) belangrijk vinden. Hierdoor raken kinderen verder verwijderd van wat zij zelf belangrijk vinden. Zoals ik eerder al schreef in mijn blog over bewust ouderschap; een kind hoef je niet te kneden tot een persoon, dat is hij namelijk al. Unschooling gelooft er in dat een kind intrinsiek gemotiveerd is om dingen te leren en dat de volwassene het kind hier in volgt. Het kind wordt dus vrij gelaten in wat het wil leren en wanneer.
Unschooling zo radicaal als je wilt
Dit kan gedaan worden in verschillende gradaties. Sommige unschoolers kiezen er voor om wel enige structuur aan te brengen voor hun kind, het kind te stimuleren en te begeleiden in hun leerproces. Er bestaan ook radical unschoolers. Zij laten hun kind zo vrij dat het alles zelf mag bepalen. Hoe laat hij naar bed gaat en wat ze wil eten. Dit is radicaal anders dan hoe we nu met kinderen om gaan, maar het is ook de manier waarop we het grootste gedeelte van onze menselijke geschiedenis gedaan hebben. Voordat we de landbouw uitvonden leerden kinderen door vrij te spelen. Ze gingen op ontdekkingstocht, imiteerden volwassenen en leerden doormiddel trial en error, vallen en opstaan.
Natuurlijk leren
Unschooling wordt daarom vaak ook natuurlijk leren genoemd. Een kind leert van de volwassenen om hem heen, hij kijkt bij verschillende mensen hoe het moet en leert zo verschillende vaardigheden. Als je kind naar school gaat brengt het het grootste gedeelte van de dag door met leeftijdsgenootjes en één volwassene. Het kind kan dus het grootste gedeelte van de dag maar bij 1 volwassene ‘afkijken’ en doordat het verder omringd wordt door leeftijdsgenootjes kan het ook niet oefenen in een volwassen rol door bijvoorbeeld te helpen zorgen voor een jonger kind. Door je kind tijdens het unschoolen in contact te brengen met verschillende mensen, jong en oud kan het veel leren op een natuurlijke manier. Dit lijkt mij gewoon een nuttigere manier van leren dan het stampen van feitenkennis.
21st century skills
Want wat moet je in de 21e eeuw met al die kennis als kennis gewoon in je broekzak zit, een swipe van je af? Ons schoolsysteem leidt kinderen niet op voor de toekomstige maatsschappij, maar voor de huidige. Geheel contraproductief. Wat moet een 21e eeuws kind met een extra taal als zijn telefoon elke taal die er maar bestaat voor hem kan vertalen? Waarom zal je leren rekenen als je altijd een rekenmachine bij je hebt? Totaal onbelangrijk in mijn ogen. Een kind van de 21e eeuw heeft vaardigheden nodig zoals probleem oplossend vermogen, creativiteit en sociale vaardigheden. Dingen die kinderen van nature vaak al bezitten en spelenderwijs prima tot ontplooiing komen.
Kinderarbeid
Begrijp me niet verkeerd, ik ben heel blij dat we een leerplicht hebben. Dit heeft heel wat kinderen het verschrikkelijke lot van kinderarbeid bespaard. Een werkend kind is nog veel erger dan een naar schoolgaand kind. Toch zie ik het liefst een spelend kind. Die al spelend leert en zo uitgroeit tot een prachtig persoon die van zijn passies zijn werk kan maken en dat is waarom wij unschooling overwegen!